Heilige Margaretha

Eikenhout; hoogte 100 cm
Nederrijns; 1e kwart 16e eeuw

Beeldbeschrijving

De heilige Margaretha staat hier op een op zijn rug liggend monster met een grote kop, haar handen in gebed gevouwen. De stijl waarin het beeld is vormgegeven, wijkt af van de andere oude heiligenbeelden in de kerk. De beweeglijke houding, een danspas gelijkend, de drukke hoekige plooival van vooral de mantel, de wild golvende haren en daarbij de enigszins verwrongen gelaatstrekken geven het beeld een afzonderlijke individualiteit.

Het beeld wordt soms vergeleken met werk van Ludwig Jupan, een beeldsnijder uit Marburg, die in Kalkar het hoofdaltaar, waaraan Meester Arnt begonnen was, heeft voltooid. Deze vergelijking overtuigt echter niet volledig en een ietwat algemenere stijlaanduiding, 'Nederrijns', lijkt voorlopig te verkiezen boven een specifieke toeschrijving aan een bepaalde beeldsnijder. De huidige, van karakter neogotisch, polychromie werd na de Tweede Wereldoorlog grotendeels bijgewerkt door Gerard Jansen in zijn atelier in Den Haag.

Levensverhaal

De heilige Margaretha van Antiochië (Sint-Margriet) († ca. 305) werd volgens de overlevering in Antiochië geboren. Oude legenden vertellen dat zij door haar vader, een heidense priester, tijdens de christenvervolgingen van keizer Diocletianus in de vierde eeuw is verstoten. Ze weigerde te trouwen met de Romeinse stadsprefect Olybrius, die in haar ogen een heiden was. Olybrius accepteerde dit niet en liet Margaretha in de gevangenis werpen en martelen. Maar Margaretha gaf niet toe en bleef trouw aan haar geloof. Vervolgens raakte zij, net als haar mannelijke tegenhanger Sint Joris, in een verbitterd gevecht met de duivel, waaruit zij als winnares te voorschijn komt. Na vele andere wonderbaarlijke gebeurtenissen zou zij uiteindelijk in 307 onthoofd zijn.

Verering

Haar feestdag, nog steeds gevierd op 20 juli ,(Sint Margriet) heeft een folkloristische betekenis: regenval op die dag kondigt dat een regenperiode van zes weken aan.

Als vrouwelijke evenknie van St. Joris werd zij in het oosten werd zij al vroeg vereerd, in het westen pas sinds de zevende eeuw. Zoals St. Joris een draak versloeg, zo kon ook Margaretha een draak afweren, en wel met een kruisteken. Samen met Barbara, Catharina en Lucia behoort zij tot de meest geliefde vrouwelijke heiligen van de late middeleeuwen.

Zij is een van de veertien heilige noodhelpers. Sint-Margriet is de patrones van voedsters, verpleegsters, vroedvrouwen en nierpatiënten. Zij werd aangeroepen bij barensweeën en zwangerschap (wegens haar ontsnapping uit de buik van de draak), onvruchtbaarheid, gebrek aan moedermelk, krampen en borstkwalen.


grote afbeelding
plaats