Heilige Catharina van Alexandrië

Eikenhout; hoogte 112 cm
Atelier Meester Arnt van Kalkar; 1480 - 1485

Beeldbeschrijving

Met deze s-vormige, enigszins verlengde lichaamshouding, heeft de beeldsnijder de heilige Catherina op een bijzonder elegante wijze uitgebeeld. Zij draagt een fijn gedrapeerd kleed met een losse ceintuur, dat over haar voeten valt. Over haar schouders ligt een mantel die bij haar hals met een band gesloten wordt. De twee lange haarvlechten zijn oorspronkelijk getooid geweest met een kroon. Het ovale gelaat, met geloken ogen en een kleine mond, wordt gekenmerkt door ronde, zachte vormen. Aan haar voeten ligt Keizer Maxentius II, die haar om haar geloof liet martelen.

Naast dit beeld van Maxentius heeft Catharina meestal ook nog een gebroken rad aan haar zijde staan en soms in haar rechterhand een zwaard. Ons beeld heeft oorspronkelijk ook een rad als attribuut gehad want bij de restauratie van enkele jaren geleden heeft men resten van een aanhechting (van een rad) ontdekt.

Houding, stijl en expressie hebben een opvallende gelijkenis met het beeld van Lucia en Oda. De uitholling aan de achterzijde, die met een plank is afgedekt, is bij Catharina dieper dan bij het Oda-beeld en loopt van boven tot onder. Beide beelden zijn van dezelfde beeldsnijder, een leerling van Meester Arnt. De attributen, palmtak en boek, zijn na de oorlog vernieuwd.

Levensverhaal

Catharina, dochter van koning Costus van Alexandrië (Egypte), werd in de 4e eeuw geboren. Alles wat wij van haar weten berust op legendes. Zij was zeer mooi en al op jonge leeftijd zeer wijs. Zo zou zij als 15-jarige de werken van Plato uit haar hoofd gekend hebben. Bovendien was zij trots en wees zij alle jonge mannen die naar haar hand dongen, resoluut af. Op een dag verscheen er een oude kluizenaar die haar vertelde dat Jezus haar bruidegom zou worden. Dit raakte haar zo diep dat zij zich liet dopen.

Zij maakte naam vanwege haar twistgesprekken waardoor zij geleerden en machthebbers in verlegenheid bracht. Uitgedaagd door de keizer kon zij alle aangevoerde tegenargumenten weerleggen en won zij het twistgesprek. Daarop bekeerden haar tegenstanders zich allen tot het christendom. Een woedende keizer veroordeelde hen allen tot de brandstapel. Toen Catharina hen bleef bijstaan werd zij gevangen genomen en gefolterd. Vastgebonden op een rad met scherpe punten, onthield men haar wekenlang alle voedsel maar telkens opnieuw stond zij gezond op en vertelde de keizer over zijn dwalingen. Tenslotte liet hij Catharina onthoofden.

Verering

De feestdag van de H. Catharina is 25 november.

De vroegchristelijke heilige Catharina genoot in de vijftiende eeuw een grote populariteit. Zij wordt vereerd als een van de veertien noodhelpers. Zij is de patrones van leraren, theologen, filosofen, redenaars, wagenmakers, molenaars, notarissen en vele anderen. Zij wordt aangeroepen bij migraineaanvallen.

Weerspreuk: Vriest het op St. Katrien, dan vriest het nog 6 weken nadien.


grote afbeelding
plaats