Torenmonstrans

Zilver, verguld; hoogte 77,8 cm.
Gouden lunula
Toegeschreven aan Leonard van Bommershoven; ca, 1525

Beschrijving

De monstrans wordt beschouwd als een uniek voorbeeld van laatmiddeleeuwse edelsmeedkunst. In de door engelen gedragen lunula (letterlijk: maantje) wordt de geconsacreerde hostie geplaatst, als het H. Sacrament ter aanbidding wordt uitgestald of rondgedragen.

De monstrans is rijk versierd met pinakeltjes, zuiltjes, ragfijne beeldjes van de 12 apostelen en tientallen engeltjes. Ook zijn er een serie drakenkopjes en allerlei kolommetjes aangebracht, voorzien van fijn bladwerk- en kruisbloemversieringen. In de voetrand, die bestaat uit zes spits toelopende lobben, staat de inscriptie: " Ecc. Sint-Petri ad Vincl. Venray" (kerk van Sint Petrus'Banden Venray). In de eerste torengeleding staat het beeldje van Sint Petrus, patroon van de kerk. Vóór 1613 stond hier 'een beltgen van Sinte Mairten', de kerkpatroon van Cuijk.

De top van de monstrans wordt gevormd door een kruisbeeld met aan de voet van dat kruis drie engeltjes met opgeheven kelkjes, om het bloed van Christus op te vangen.

De kostbare monstrans kent een bewogen geschiedenis die terug gaat naar de tijd van de Tachtigjarige Oorlog. De anti-paapse prins Maurits heeft deze monstrans tijdens het Twaalfjarig bestand in Cuijk geconfisceerd. Hij dwong de Sint Martinusparochie, die bij hem tevergeefs om geld had aangeklopt, de monstrans te verkopen en met de opbrengst ervan de kerk, die ten gevolge van ijsgang en hoogwater op instorten stond, te herstellen. Uit een nog in het archief aanwezige rekening blijkt dat de Venrayse kerk in 1613 de monstrans heeft gekocht. ( "...ein monstrans tho Cuick gekocht voor 360 gulden hollantz...")

In de (vak-)literatuur is veel en met veel lof over deze monstrans geschreven. Professor J.J.M. Timmers schreef in " Oude schoonheid in Limburg", Maastricht, z.j. over deze monstrans: "Een der fraaiste monstransen van de Nederlanden bevindt zich te Venray. Zij vertoont in details zeer beweeglijke laatgotische vormen en het geheel maakt door zijn harmonische proporties een monumentale indruk."


grote afbeelding